Od 2000 roku prokuratorzy z IPN - Komisji Badania Zbrodni przeciw Narodowi Polskiemu prowadzili postępowanie w sprawie zbrodni w Jedwabnem. Aby odpowiedzieć na pytanie, co rzeczywiście stało się w Jedwabnem, należało przeprowadzić ekshumację. Kwestię ekshumacji konsultowano ze stroną żydowską. Żydzi wyrazili jedynie zgodę na ekshumację ograniczoną, czyli taką, w której nie będzie można podnosić kości. Rabin Warszawy i Łodzi Michael Schudrich powiedział:
„Szacunek dla kości naszych ofiar jest dla nas ważniejszy niż wiedza, kto zginął i jak, kto zabił i jak”.
30 maja 2001 r. na polecenie ówczesnego Ministra Sprawiedliwości Lecha Kaczyńskiego rozpoczęto czynności ekshumacyjne, jednak „zabroniono podnoszenia kości”. Eksperci wskazali, że nakazany sposób postępowania wyklucza możliwość udzielenia odpowiedzi na szereg istotnych pytań, np. co do liczby zwłok oraz przyczyn śmierci poszczególnych ofiar.
Ograniczony zakres prac ekshumacyjnych (bez przenoszenia kości) opisuje powstały w ramach śledztwa IPN raport kierownika badań archeologicznych, prof. Andrzeja Koli, który krytycznie odniósł się też do ograniczenia zakresu prac. Po otwarciu obu odnalezionych grobów oraz wizualnej ocenie szczątków ofiar w dniu 4 czerwca 2001 r. czynności ekshumacyjne przerwano, jak stwierdzono „z powodu wyczerpania możliwości badawczych”, gdyż nakazany sposób ekshumacji wykluczał możliwość ustalenia liczby zwłok oraz przyczyn śmierci poszczególnych ofiar.
Mimo sprzeciwu historyków, którym nie pozwolono na przeprowadzenie rzetelnych badań, od kilkunastu lat trwa festiwal oskarżeń pod adresem Polaków, zwłaszcza pod adresem mieszkańców Jedwabnego, za rzekome zbrodnie wojenne.
Trzeba podkreślić, ze najwyższe władze Polski, które co najmniej w dwóch momentach nie dopełniły ciążącego na nich obowiązku działań zgodnych z polskim prawem. Po pierwsze, w granicach Rzeczpospolitej obowiązuje tylko i wyłącznie prawo polskie, zgodnie z którym powinna zostać w Jedwabnem przeprowadzona normalna ekshumacja. Po drugie, jeżeli już polscy prokuratorzy zamierzali szanować prawo żydowskie, powinni czerpać informacje od religijnych Żydów, znanych i uznanych specjalistów prawa żydowskiego i żydowskiej tradycji. Stanowisko religijnych Żydów wobec ekshumacji w Jedwabnem i innych częściach świata Gmina Wyznaniowa Żydowska w Warszawie wyraziła następującymi słowy: „W Żydowskim Instytucie Historycznym (ŻIH) w Warszawie znajduje się dokumentacja dotycząca ekshumacji przeprowadzonych w wielu miejscowościach. […] Problem powrócił w roku 2001, kiedy to zagraniczni rabini wstrzymali proces ekshumacji związany z prowadzonym przez IPN śledztwem w Jedwabnem. Decyzja wywołała wiele kontrowersji i oskarżeń zarówno pod adresem IPN, jak i organizacji żydowskich. Tym ostatnim zarzucano, że zasłaniając się nakazami halachy, uniemożliwiają ustalenie prawdziwego przebiegu jedwabińskiej zbrodni. Dziś mamy do czynienia z analogiczną sytuacją w związku z planowaną ekshumacją grobu w Wąsoszu.
[Halacha - w judaizmie autentyczna i autorytatywna wykładnia Prawa Mojżeszowego]
Obecnie ten sam myk tzn. wymuszenie zaniechania ekshumacji z powodów religijnych usiłuje się zastosować w przypadku śledztwa w sprawie katastrofy smoleńskiej.
21 czerwca 2016 roku zastępca Prokuratora Generalnego Marek Pasionek podczas spotkania z osobami, które mają status pokrzywdzonych w śledztwie dotyczącym katastrofy samolotu Tu-154 w dniu 10 kwietnia 2010 roku w pobliżu lotniska wojskowego w Smoleńsku oraz ich pełnomocnikami, poinformował o konieczności zbadania wszystkich ciał ofiar, które nie zostały spopielone. Wszechstronne badania sekcyjne, także przy użyciu tomografii komputerowej, w zakresie toksykologii i DNA, będą miały istotne znaczenie dla określenia obrażeń ofiar i przyczyny ich śmierci, a także dla zrekonstruowania przebiegu katastrofy i jej przyczyn. Będą miały zatem istotne znaczenie dla wyjaśnienia podstawowych wątków śledztwa, mimo upływu kilku lat od czasu katastrofy.
Prokurator Marek Pasionek przypomniał, że zdecydowana większość raportów medycznych sporządzonych bezpośrednio po katastrofie przez rosyjskich medyków zawierała znaczące błędy. W przypadku sześciu z dziewięciu osób, których ekshumacji dokonano, doszło do zamiany ciał. Badania te są niezbędne także dla ostatecznej identyfikacji ofiar, których ciała zostały przywiezione do Polski w zaplombowanych trumnach i ustalenia, czy rodziny rzeczywiście pochowały swoich bliskich. Celem zagwarantowania, że badania ciał zostaną przeprowadzone w sposób maksymalnie fachowy, z zachowaniem najwyższych standardów, oprócz najlepszych polskich biegłych mają wziąć w nich udział zagraniczni eksperci o międzynarodowej renomie.
Ten komunikat stal się przyczyna protestów.
Protestują nie tylko przedstawiciele rodzin niektórych ofiar katastrofy, ale protestują również ludzie zupełnie obcy dla ofiar katastrofy. Protestujący nie zważają zupełnie na fakt, ze ich lamenty i potępieńcze wrzaski mają swoje źródło w fakcie zlekceważenia obowiązków przez prokuratorów z Wojskowej Prokuratury Okręgowej w Warszawie prowadzących śledztwo w sprawie katastrofy w Smoleńsku.
Protestujący, odwołując się do uczuć religijnych, szacunku dla zmarłych, zapewnienia im niezakłóconego spoczynku, etc. powtarzają własnymi słowami wypowiedź rabina Schudricha „Szacunek dla kości naszych ofiar jest dla nas ważniejszy niż wiedza, kto zginął i jak, kto zabił i jak”, (chociaż nie podają, kto ma copyright).
Jest jednak zasadnicza różnica – przeciwnicy rzetelnego śledztwa w sprawie katastrofy smoleńskiej nie mogą znaleźć biskupa który by udzielił poparcia ich stanowisku.
A oto stanowisko Konferencji Episkopatu Polski:
Oświadczenie Rzecznika KEP
w sprawie ekshumacji ofiar katastrofy smoleńskiej
W związku z pojawiającymi się w ostatnim czasie kontrowersjami dotyczącymi ekshumacji ofiar tragedii smoleńskiej z dnia 10 kwietnia 2010 roku, w celu uniknięcia możliwości instrumentalnego wykorzystywania autorytetu Kościoła w tak delikatnej kwestii, pragnę przypomnieć, że zgodnie z Katechizmem Kościoła Katolickiego ciała zmarłych powinny być traktowane z szacunkiem i miłością wypływającą z wiary i nadziei zmartwychwstania.
Wyjaśnienie przyczyn katastrofy od początku budzi liczne kontrowersje o charakterze prawnym, politycznym i społecznym. W tym kontekście zadaniem Kościoła jest przypomnienie o potrzebie dążenia do prawdy i sprawiedliwości, z czego wynika moralny sprzeciw nie tylko wobec prób wykorzystywania katastrofy smoleńskiej dla celów politycznych, lecz także jej marginalizowania czy bagatelizowania oraz ewentualnego unikania odpowiedzialności przez winnych tej tragedii.
Dostrzegając i rozumiejąc stanowisko rodzin ofiar sprzeciwiających się ekshumacjom, trzeba równocześnie zauważyć, iż katastrofa smoleńska była tragedią, która dotknęła cały naród, dlatego też przeżywanie żałoby oraz pamięć o ofiarach nabiera charakteru powszechnego i stanowi ważny element świadomości historycznej Polaków. Współczujemy wszystkim rodzinom, które straciły swoich bliskich pod Smoleńskiem i dla których ekshumacja jest doświadczeniem traumatycznym i nie do przyjęcia. Ich głos powinien być wzięty pod uwagę.
Należy stwierdzić, iż jedyną przyczyną, dla której ekshumacja ofiar katastrofy smoleńskiej byłaby moralnie usprawiedliwiona, może być wyraźna i obiektywna potrzeba wynikająca z dążenia do poznania prawdy, przy jednoczesnym braku możliwości zastąpienia tej czynności innymi środkami dowodowymi. Trzeba też przypomnieć, iż bezpośrednio po katastrofie nie przeprowadzono w Polsce sekcji zwłok żadnej z ofiar a przeprowadzone do tej pory ekshumacje wykazały nieprawidłowości dotyczące pochówku kilku ciał.
Ks. dr Paweł Rytel-Andrianik
rzecznik Konferencji Episkopatu Polski
Warszawa, dnia 28 października 2016 r.
***
http://web.archive.org/web/20110611204019/http://www.ipn.gov.pl/ftp/pdf/jedwabne_postanowienie.pdf
http://episkopat.pl/oswiadczenie-rzecznika-kep-w-sprawie-ekshumacji-ofiar-katastrofy-smolenskiej/
Komentarze