Po kilku latach zakończyła się wreszcie budowa Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej. Będzie to pierwsza w Polsce instytucja muzealna poświęcona Polakom ratującym Żydów. Do tej pory nie było bowiem w Polsce miejsca, w którym w sposób usystematyzowany prezentowane byłyby sylwetki ludzi, którzy mimo tak wielu zagrożeń, decydowali się pomóc skazanym na zagładę Żydom.
Markowa to niewielka miejscowość niedaleko Rzeszowa, w której 24 marca 1944 roku niemieccy żandarmi zamordowali ośmioro Żydów z rodzin Goldmanów, Grünfeldów i Didnerów oraz ukrywających ich Józefa Ulmę i będącą w siódmym miesiącu ciąży jego żonę Wiktorię wraz z szóstką ich dzieci. Przed ii wojną światową w Markowej mieszkało około 120 Żydów. Wojnę przeżyło 21 Żydów ukrywanych w pięciu chłopskich domach.
Podstawowym celem MPRŻ jest upamiętnienie Polaków, którzy podczas okupacji niemieckiej – mimo grożącej im kary śmierci – pomagali ludności żydowskiej skazanej przez III Rzeszę na zagładę, a także upowszechnianie wiedzy o nich.
Muzeum w Markowej nie jest duże, zostało ulokowane w budynku o powierzchni 500 m2, a jego część wystawiennicza to sala o powierzchni 250 m2. Podstawą ekspozycji jest dokumentacja dotycząca Polaków ratujących Żydów na terenie województwa podkarpackiego, przekazana do Muzeum przez oddziały IPN w Rzeszowie i Krakowie. Na placu muzealnym znajdują się tabliczki z nazwiskami Polaków zamordowanych za pomoc udzielaną Żydom na Podkarpaciu, a na ścianie przed wejściem – tabliczki z nazwiskami osób ratujących Żydów. Są one zaprojektowane w taki sposób, aby w przyszłości można było te wykazy uzupełniać i ewentualnie weryfikować.
Znaczną część materiału ikonograficznego prezentowanego w muzeum stanowią zdjęcia wykonane przez Józefa Ulmę, przedstawiające Markową i jej mieszkańców w okresie przedwojennym i podczas II wojny światowej. W zbiorach znalazła się część zdjęć oryginalnych, wśród nich wykonane w 1944 roku, poplamione krwią ofiar niemieckiej zbrodni. W zbiorach znajdują się także drzwi ze śladami po kulach z egzekucji rodziny Baranków, których Niemcy zabili za pomoc udzieloną Żydom. Ponadto prezentowane będą historie Polaków, którzy w czasie II wojny światowej udzielali pomocy Żydom. Planowane są pokazy filmów, lekcje muzealne dla młodzieży, spotkania dyskusyjne i konferencje naukowe.
Muzeum będzie spełniać więc rolę placówki naukowej, a także edukacyjno-oświatowej. Będą w nim eksponowane wystawy czasowe związane tematycznie z historią Żydów i Polaków oraz stosunkami polsko-żydowskimi. Pierwsza z nich, która będzie prezentowana podczas otwarcia, poświęcona jest Polakom ratującym Żydów w czasie II wojny światowej. Została przygotowana przez Biuro Edukacji Publicznej w ramach centralnego projektu badawczego IPN „Zagłada Żydów na ziemiach polskich”.
Oprócz głównej sali wystawowej budynek muzeum ma również salę mniejszą, przystosowaną do spełniania różnych funkcji. Będą się w niej odbywać pokazy filmów, lekcje muzealne dla młodzieży, spotkania dyskusyjne itp.
Formalnie Muzeum w Markowej jest oddziałem Muzeum Zamku w Łańcucie. Założycielem tej placówki jest Samorząd Województwa Podkarpackiego, który przekazał większość środków na zrealizowanie tego projektu. Częściowego wsparcia udzieliło także Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Natomiast gmina Markowa przekazała bezpłatnie działkę, na której Muzeum zostało wybudowane. Dyrektorem Muzeum jest dr Mateusz Szpytma.
Strona internetowa MPRŻ: http://www.muzeummarkowa.podkarpackie.pl/
Filmową zapowiedź otwarcia MPRŻ można obejrzeć na stronie:
http://www.muzeummarkowa.podkarpackie.pl/index.php/aktualnosci/8-aktualnosci/16-filmowa-zapowiedz-otwarcia-muzeum
Honorowy patronat nad uroczystościami związanymi z otwarciem Muzeum im. Rodziny Ulmów w Markowej objął Prezydent RP, pan Andrzej Duda. Uroczyste otwarcie muzeum nastąpi jutro 17 marca 2016 roku. Oto szczegóły oficjalnego ramowego programu otwarcia:
godz. 10.00 – Jagiełła - modlitwa żydowska i chrześcijańska na cmentarzu, na którym spoczywają ciała rodzin Didnerów, Grünfeldów i Goldmanów zamordowanych wraz z Ulmami.
godz. 11.30 – Markowa – modlitwa chrześcijańska i żydowska na grobie rodziny Ulmów
godz. 12.00 – Markowa – Msza Święta w kościele pw. Św. Doroty za dusze śp. Polaków Ratujących Żydów i wszystkich ofiar II wojny światowej
godz. 12.30 – Łańcut – modlitwa w Synagodze w intencji Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata
godz. 17.30 – Markowa - uroczystość otwarcia Muzeum Polaków Ratujących Żydów
ok. godz. 18.30 – zakończenie oficjalnego programu
TVP Rzeszów przeprowadzi bezpośrednia transmisję z tej uroczystości (17:30 – 18:45).
W związku z otwarciem Muzeum w Markowej Teatr im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie przygotował spektakl pt. "Dzieci Hioba. Wiek XX" na podstawie „Pieśni o zamordowanym żydowskim narodzie”Icchaka Kacenelsona w przekładzie Jerzego Ficowskiego. Jego premiera odbędzie się 18 i 19 marca br. w Szajna Galeria w Rzeszowie.
Także 17 marca 2016 roku w Muzeum Okręgowym w Rzeszowie zostanie otwarta wystawa pt. „Ślady przeszłości – fotografie Żydów rzeszowskich z końca XIX i początków XX wieku”
***
http://www.muzeummarkowa.podkarpackie.pl/
http://www.muzeummarkowa.podkarpackie.pl/index.php/aktualnosci/8-aktualnosci/16-filmowa-zapowiedz-otwarcia-muzeum
https://www.youtube.com/watch?v=rIsjFUV2pN8
https://www.youtube.com/watch?v=yt8XDTEn0m8&ebc=ANyPxKqtfJ3gNfVTgtSGk-1mvBNdI_o7zxmAUfrFRIDULqKMMsSL1aqqdBZ_ROMdjUmJyygNS7TvWRgpxemP5r5dBQUPiKA00g
