Polskie Radio rozpoczyna dzisiaj swoje wiadomości smutną informacją o śmierci Wojciecha Kilara, polskiego kompozytora, pianisty, twórcy muzyki poważnej i filmowej, dyrygenta.
Wojciech Kilar urodził 17 lipca 1932 r. we Lwowie. Ojciec kompozytora był lekarzem, matka – aktorką teatralną. W 1944 r. musiał opuścić swoje rodzinne miasto i po krótkim pobycie w Rzeszowie, a następnie w Krakowie, dotarł do Katowic. Z tym właśnie miastem związane są dalsze losy twórcy. „Ślązak ze Lwowa, ale Ślązak.” – mówił o sobie Wojciech Kilar.
W Katowicach ukończył studia muzyczne, a także napisał swoje największe dzieła. W Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Katowicach studiował w klasie Władysławy Markiewiczówny (fortepian), Artura Malawskiego (teoria muzyki) i Boleslawa Woytowicza (fortepian i kompozycja). Dyplom ukończenia studiów z wyróżnieniem uzyskał w 1955 roku. W latach 1959–1960 jako stypendysta rządu francuskiego kształcił się pod kierunkiem Nadii Boulanger w Paryżu.
Początkowo Wojciech Kilar fascynował się muzyką awangardową, został wtedy uznany za jednego ze współtwórców „polskiej szkoły sonorystycznej”, razem z Mikołajem Góreckim i Krzysztofem Pendereckim. Potem szukał inspiracji w muzyce ludowej. Ten rozdział jego twórczości otwiera znany na całym świecie „Krzesany”, w ten nurt wpisują się również „Kościelec 1909”, „Orawa”, „Siwa mgła”.Stopniowo Wojciech Kilar zwraca się coraz częściej w stronę muzyki religijnej. W wywiadzie-rzece przeprowadzonym przez o. Roberta Łukaszuka, paulina, opatrzonym wymownym tytułem „Na Jasnej Górze odnalazłem wolną Polskę... i siebie” podkreśla, że modlitwa w tym miejscu wyzwala jego siły twórcze i odwagę potrzebną do wejścia w obszary sacrum w muzyce.
Skomponował muzykę do ponad 130 filmów polskich i zagranicznych. m.in. do „Ziemi Obiecanej”, „Pana Tadeusza”, „Lalki”, „Pianisty”. Współpracował z Krzysztofem Zanussim (począwszy od Struktury kryształu stworzył muzykę do niemal wszystkich filmów tego reżysera), Wojciechem Hasem, Bohdanem Porębą, Kazimierzem Kutzem, Stanisławem Różewiczem, Romanem Polańskim, Andrzejem Wajdą, Krzysztofem Kieślowskim, Francisem Coppolą, Jane Campion.
Niedawno, w dniu swoich urodzin, czyli 17 lipca, usłyszał od przeora klasztoru jasnogórskiego życzenia Ad multos annos. Jak co roku bowiem Wojciech Kilar, w dniu swoich 81. urodzin modlił się na Jasnej Górze. Tego właśnie dnia w Kaplicy Matki Bożej została odprawiona uroczysta Msza św. z udziałem kompozytora.
W homilii bp Antoni Długosz zwrócił się do kompozytora:
Panie Profesorze, cieszymy się bardzo, że możemy obchodzić 81. urodziny Pana Profesora. Brakuje tutaj Żony, ale ją wspominamy, by z okna Nieba cieszyła się wielkimi możliwościami Pana Profesora. Nazywamy Pana Profesora kompozytorem z powołania, bo nie tylko służy ludziom swoją twórczością, ale przede wszystkim wielbi Boga i Maryję wspaniałymi, wiekopomnymi utworami. I za to składamy serdeczne, staropolskie ‘Bóg zapłać’. Niech Chrystus obdarza Pana Profesora zdrowiem i potrzebnymi darami, by jak najdłużej mógł służyć naszemu Kościołowi, naszemu narodowi. Ad multos annos!”.
Miesiąc wcześniej , 19 czerwca w Kaplicy Różańcowej na Jasnej Górze miała miejsce premiera filmu pt. „Wojciech Kilar. Credo”.Film rozpoczyna się od słów wypowiedzianych przez Wojciecha Kilara: „Różaniec na Jasnej Górze stał się częścią mojego życia i to ważną częścią mojego życia”. Kompozytor opowiada następnie o swoim życiu, wierze, miłości, rodzinnych stronach, swoich podróżach, zmarłej żonie, która wskazała mu sens wiary oraz o swoich najbardziej znanych utworach: „Krzesanym”, Missa pro pace”, „Bogurodzica”, „Exodus”, komponowaniu i pisaniu muzyki.
Jubileusz 80 rocznicy urodzin Wojciecha Kilara był również obchodzony na Jasnej Górze. Koncert inaugurujący 22. „Międzynarodowy Festiwal Muzyki Sakralnej „Gaude Mater” był jednocześnie koncertem galowym z okazji 80-tych urodzin Wojciecha Kilara. Podczas koncertu, który odbył się w jasnogórskiej bazylice, Chór Katedry Wawelskiej, Schola Cantorum Misericordis Christi, Jasnogórski Zespół Wokalny Camerata, Chłopięcy Chór Katedralny Pueri Cantores Tarnovienses oraz Inovroclaviensis Cantans, a także Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Częstochowskiej wykonały Bogurodzicę, Angelus i ExodusWojciecha Kilara. Przed koncertem, w rozmowie z rzecznikiem prasowym Jasnej Góry, kompozytor powiedział:
„W tym wieku już się podsumowuje całe życie. I przede wszystkim jest taka myśl, że gdyby kiedyś ktoś mi powiedział, że ja będę swoje urodziny 80-te obchodzić właśnie na Jasnej Górze, to nawet by mi nie przyszło coś takiego do głowy, także to jest jedno, jedno jedyne wrażenie – wdzięczność, wdzięczność Bogu za to, co dał, za to, jakich ludzi postawił na mojej drodze życiowej, jakich przyjaciół, zarówno tych poszczególnych, ale też całego Zakonu Paulinów. Właściwie nie wiem dlaczego, nie wiem, czym się zasłużyłem aż na taką życzliwość ojców paulinów, że czuję się tutaj, że jest to jakby mój drugi dom”.
„Jestem tak przez Boga obdarowany właściwie wszelakimi dobrami, bo tym, co się powszechnie uważa za dobro, to znaczy szczęśliwy, zdrowy, pełny sukcesów w życiu zawodowym. Oczywiście za to jestem wdzięczny. Ale jestem też wdzięczny za wszystko, co spotkało mnie ciężkiego, trudnego, bolesnego, bo to mi daje takie poczucie, że ja jestem jednym z wielu, z tych, którzy się i radują, i płaczą, i przeżywają szczęścia i nieszczęścia, że po prostu razem z moimi braćmi i siostrami w Chrystusie dzielę ich wspólny los”
Największa uroczystość związana z jubileuszem 80. urodzin Wojciecha Kilara została zorganizowana przez Narodową Orkiestrę Symfoniczną Polskiego Radia w Katowicach. „Noc Kilara” – wydarzenie muzyczno-filmowe, rozpoczęło się wczesnym popołudniem 14 i zakończyło w nocy 15 lipca 2012 roku. Obok Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach w „Nocy Kilara” wzięli udział: Orkiestra i Chór Filharmonii Śląskiej, Chór Polskiego Radia w Krakowie oraz Zespół Śpiewaków Miasta Katowice Camerata Silesia. Koncerty odbywały się w Archikatedrze Chrystusa Króla, kościele Mariackim i sali koncertowej Akademii Muzycznej w Katowicach.
„Noc Kilara” poprzedził uroczysty koncert na Jasnej Górze w dniu 13 lipca. NOSPR, połączone chóry Filharmonii Śląskiej i Polskiego Radia w Krakowie oraz soliści – Iwona Hossa, Anna Lubańska, Rafał Bartmiński i Wojtek Gierlach wykonały Missa pro pace (Mszę o pokój).Całość prowadził Michał Klauza. Przed koncertem Joanna Wnuk-Nazarowa, dyrektor NOSPR w Katowicach powiedziala do publiczności:
„Co 5 lat podczas jubileuszów tego naszego wielkiego polskiego twórcy spotykamy się, aby posłuchać wspólnie jego sakralnych dzieł. Tym razem jest to "Missa Pro Pace" (”Msza o Pokój”). Słuchaliśmy 5 lat temu „Magnificat”, słuchaliśmy ongiś ”Bogurodzicy” i „Angelus”. Jasna Góra wita nas zawsze tutaj serdecznie. Jesteśmy wdzięczni za gościnę ojcom paulinom, ponieważ Jasna Góra to duchowy schron, do którego się uciekamy. My muzycy też. I nie zawsze tylko w sprawach trudnych. Również przybywamy tu w sprawach radosnych, a tą wielką radością są okrągłe 80-te urodziny Wojciecha Kilara, który, Lwowianin z urodzenia, wybrał sobie za miejsce swojego życia i tworzenia Katowice. Toteż muzycy śląscy przybywają tutaj na Jasną Górę podziękować Panu Bogu i Najświętszej Maryi Pannie za dar, którym obdarzyło niebo Wojciecha Kilara”.
Dzisiaj, 29 grudnia 2013 roku, Wojciech Kilar zakończyłswoją ziemską pielgrzymkę.
In paradisum deducant te Angeli.
Requiem aeternam dona ei, Domine.
